Konstanty Narkiewicz-Jodko, znany również pod pseudonimem Kok, był wybitną postacią w polskim świecie podróżniczym i naukowym. Urodził się 23 października 1901 roku w Pińczowie, a swoje życie zakończył 3 maja 1963 roku w Psarach, niedaleko Ostrowa Wlkp.
W trakcie swojej kariery stał się nie tylko znanym podróżnikiem, ale również ekspertem w dziedzinie taternictwa oraz wspinaczki alpejskiej. Jego pasje było jednak znacznie szersze, ponieważ Narkiewicz-Jodko zyskał także miano polarnika oraz dr. fizyki. Te różnorodne zainteresowania świadczą o jego wszechstronności i zaangażowaniu w badania oraz eksploracje, które podejmował przez całe swoje życie.
Życiorys
Konstanty Narkiewicz-Jodko, od 1921 roku, regularnie wyruszał w Tatry, a jego najczęstszym towarzyszem był Wacław Tarnowski. Z Tarnowskim rozpoczął swoją przygodę z taternictwem w 1925 roku, biorąc udział w kluczowych dla tego sportu osiągnięciach. Jego wspólnikami w tych wyprawach byli między innymi Jerzy Golcz, Tadeusz Krystek, Stefan Osiecki, Tadeusz Ciesielski oraz Adam Karpiński, z którym często wędrował zimą.
Podczas lat 20. XX wieku Narkiewicz-Jodko miał ambitne plany zorganizowania wyprawy w Himalaje. W rezultacie intensywnie pracował nad osiągnięciami w taternictwie zimowym, które miały mu pomóc w przygotowaniach do tej ekspedycji. W początkowym okresie lat 30. uczestniczył w pierwszych wyprawach Sekcji Turystycznej PTT do Alp. W latach 1933-1934 miał zaszczyt kierować pierwszą polską ekspedycją do Andów, podczas której dokonano między innymi pierwszego wejścia na Mercedario oraz Cerro de la Ramada, a także zdobyto Aconcaguę, wytyczając nową drogę i ustanawiając nowy polski rekord wysokości.
Tuż przed II wojną światową Narkiewicz-Jodko poświęcił się planowaniu ekspedycji na K2, jednak ostatecznie nie doszło do jej realizacji. Jako naukowiec, prowadził badania nad promieniowaniem kosmicznym i uczestniczył w lotach balonowych, które sięgały granic stratosfery. W 1936 roku, wspólnie z kapitanem Zbigniewem Burzyńskim, pobił międzynarodowy rekord wysokości balonu o objętości 2200 m³, osiągając wysokość 10 853 m. Planowali także pobicie balonem „Gwiazda Polski” rekordu świata na wysokości 22 066 m, jednak start z Polany Chochołowskiej został wstrzymany z powodu zniszczenia balonu.
Po zakończeniu II wojny światowej osiedlił się na Podhalu i kontynuował wędrówki w Tatrach, mimo że stan jego zdrowia znacznie się pogorszył, co uniemożliwiało mu podejmowanie większych wyzwań. Narkiewicz-Jodko był również aktywnym działaczem w organizacjach turystycznych i taternickich. Od 1927 roku był członkiem Sekcji Taternickiej AZS w Warszawie oraz od 1930 roku należał do Koła Wysokogórskiego Oddziału Warszawskiego PTT, gdzie pełnił funkcję prezesa w latach 1932-1933. Dodatkowo był członkiem Sekcji Turystycznej PTT, a później Klubu Wysokogórskiego, w którym tuż przed śmiercią został przyjęty w poczet członków honorowych.
Na początku lat 50-tych ponownie podjął pracę naukową na Uniwersytecie Poznańskim, z którego przeszedł na emeryturę w 1955 roku. Pozostawił po sobie cenny dorobek literacki, w tym artykuły publikowane w „Taterniku” i innych czasopismach, oraz dwie książki: „W walce o szczyty Andów” (Warszawa 1935) oraz „Cień Sahary” (Warszawa 1939).
Osiągnięcia wspinaczkowe
Taternictwo
Wśród licznych dokonaniach Konstantyn Narkiewicz-Jodko, jego osiągnięcia w taternictwie stanowią imponujący zestaw. W 1926 roku, wspólnie z Tarnowskim, dokonał pierwszego wejścia lewą częścią południowej ściany Żabiego Konia. Rok później, w 1927, przeprowadził kolejne pionierskie wejście, tym razem północno-wschodnią ścianą Rumanowego Szczytu, z towarzyszami Golczem i Krystkiem. W kwietniu 1928 roku, z Karpińskim zrealizował pierwsze zimowe przejście grani głównej Tatr Wysokich, zaczynając od Przełęczy pod Kopą, a kończąc na Białej Ławce. Świetnym zwieńczeniem jego działalności w Tatrach było samotne, zimowe wejście na Zasłonistą Turnię w 1931 roku.
Alpinizm
W dziedzinie alpinizmu Narkiewicz-Jodko również osiągnął liczne sukcesy. Jego samotne wejścia na szczyty w Jugosławii, Islandii i Afryce Północnej miały miejsce w latach 1923, 1929 oraz 1931. W 1934 roku, sam, zdobył Cerro de la Ramada, osiągając wysokość 6410 m w Andach. Tego samego roku, jako pierwszy, wszedł nową drogą na Aconcaguę, która wówczas ustanowiła polski rekord wysokości, wynosząc 6955 m. W 1936 roku zrealizował także pierwszy trawers z południa na północ Zachodniego Spitsbergenu.
Przypisy
- StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933 r., s. 194.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Bronisław Czerwiński | Czesław Olech | Artur Bartosik | Stanisław Łukasiewicz (1884–1960) | Andrzej Dziubiński (1947–2019) | Zofia Neymanowa | Marian Binek | Jakub Józef JakubowskiOceń: Konstanty Narkiewicz-Jodko