Czesław Olech

---

Studia i kariera naukowa

Czesław Olech, polski matematyk, rozpoczął swoją naukową karierę od studiów na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w roku 1954 uzyskał stopień magistra. Następnie w 1958 roku, w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk, obronił pracę doktorską zatytułowaną O koincydencji asymptotycznej zbiorów usłanych przez całki dwu układów równań różniczkowych zwyczajnych, która powstała pod kierunkiem znanego matematyka Tadeusza Ważewskiego.

W kolejnych latach Olech rozwijał swoją karierę naukową, uzyskując habilitację w 1962 roku, a także tytuł profesora nadzwyczajnego w 1966 roku oraz profesora zwyczajnego w 1973 roku. Jego osiągnięcia nie ograniczały się jedynie do badań, gdyż pełnił także ważne funkcje kierownicze:

• 1970-1986: dyrektor Instytutu Matematycznego PAN,
• 1972-1991: dyrektor Międzynarodowego Centrum Matematycznego im. Stefana Banacha,
• 1979-1986: członek Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Unii Matematycznej,
• 1982-1983: przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Międzynarodowego Kongresu Matematyków w Warszawie,
• 1987-1989: przewodniczący Komitetu Matematyki Polskiej Akademii Nauk,
• 1990-2002: przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Matematycznego PAN.

Olech był również cenionym wykładowcą, zapraszanym jako visiting professor do wiodących ośrodków matematycznych w Stanach Zjednoczonych, Związku Radzieckim (obecnie Rosja), Kanadzie oraz wielu krajach europejskich. Współpracował z wybitnymi matematykami, takimi jak Solomon Lefschetz, Siergiej Nikolskin, Philip Hartman oraz Roberto Conti, którzy wnieśli znaczący wkład w teorię równań różniczkowych.

Profesor Lefschetz wyrażał szczególne uznanie dla szkoły Tadeusza Ważewskiego, zwracając uwagę na metodę retraktową, którą Olech rozwijał w kontekście teorii sterowania. Olech był również promotorem dziewięciu prac doktorskich oraz recenzentem wielu prac doktorskich i habilitacyjnych, co podkreśla jego wkład w kształcenie kolejnych pokoleń matematyków.

Dorobek naukowy

Prof. Czesław Olech skoncentrował swoje badania na kluczowych aspektach jakościowej teorii równań różniczkowych oraz teorii sterowania. W jego pracy te obszary są eksplorowane zarówno z perspektywy klasycznej, jak i poprzez sformułowania bazujące na inkluzjach różniczkowych. Jego bogaty dorobek obejmuje różnorodne dziedziny, które mają istotne znaczenie w matematyce, w tym:

• algebra wieloliniowa,
• teoria miary i całki,
• teoria macierzy,
• ogólna teoria systemów,
• optymalizacja,
• pierścienie przemienne,
• historia matematyki.

Dodatkowo, istotne są wyniki dotyczące stabilności Lapunowa, badania asymptotycznych własności rozwiązania równań różniczkowych zwyczajnych oraz analiza Hipotezy Jacobianowej w kontekście wielomianów. Prof. Olech zajmował się także kwestiami rozwiązań okresowych oraz punktów osobliwych w teorii równań różniczkowych. W dziedzinie teorii sterowania skupił się na ekstremalnych rozwiązaniach oraz problemach z wektorową funkcją kosztu, a także na istnieniu rozwiązań dla inkluzji różniczkowych oraz problemów brzegowych.

Wachlarz jego osiągnięć obejmuje również ważne wyniki w rachunku wariacyjnym oraz analizie matematycznej, szczególnie w kontekście funkcji uwikłanych. Wynikami prof. Olecha w teorii miary i całki, zwłaszcza w odniesieniu do odwzorowań wielowartościowych, wciąż posługuje się współczesna matematyka. Jego prace traktowane są jako klasyka w dziedzinie teorii równań różniczkowych oraz teorii sterowania.

Wyróżnienia

Doktoraty honoris causa:

• Uniwersytetu Wileńskiego: 1989,
• Uniwersytetu Jagiellońskiego: 2006,
• Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie: 2009.

Członkostwo w stowarzyszeniach naukowych:

• członek korespondent PAN (od 1973),
• członek rzeczywisty PAN (od 1983),
• członek Prezydium PAN,
• członek Polskiej Akademii Umiejętności (od 1996),
• członek rzeczywisty Papieskiej Akademii Nauk,
• członek zagraniczny Rosyjskiej Akademii Nauk,
• członek honorowy Związku Matematyków i Fizyków Czech i Słowacji,
• członek Polskiego Towarzystwa Matematycznego,
• członek Europejskiego Towarzystwa Matematycznego (w latach 1991-1992 wiceprezes Towarzystwa),
• członek Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego.

Nagrody i odznaczenia:

• Nagroda Państwowa I stopnia,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1984),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1977),
• Medal im. Marina Drinova Bułgarskiej Akademii Nauk,
• Medal im. Bernarda Bolzana Czechosłowackiej Akademii Nauk,
• Medal im. Stefana Banacha Polskiej Akademii Nauk (1992),
• Medal im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (2001).

Publikacje

W obszarze twórczości Czesława Olecha znajduje się liczny zbiór publikacji, które dokumentują jego wkład w rozwój matematyki. Prezentowane prace są zarówno oryginalne, jak i znaczące dla różnych dziedzin nauk matematycznych.

• A talk on the occasion of receiving an honorary degree. (Polish) Wiadom. Mat. 42 (2006), 55–58,
• On the Ważewski equation. Proceedings of the Conference Topological Methods in Differential Equations and Dynamical Systems (Kraków-Przegorzały, 1996). Univ. Iagel. Acta Math. No. 36 (1998), 55–64,
• My contacts with Professor Kuratowski, 1970–1980. (Polish) X School of the history of mathematics (Międzyzdroje, 1996). Zesz. Nauk. Uniw. Opol. Mat. 30 (1997), 109–114,
• z Janas, J.; Szafraniec, F. H. Włodzimierz Mlak (1931–1994). Volume dedicated to the memory of Włodzimierz Mlak. Ann. Polon. Math. 66 (1997), 1–9,
• z Meisters, Gary H. Global stability, injectivity, and the Jacobian conjecture. World Congress of Nonlinear Analysts ’92, Vol. I–IV (Tampa, FL, 1992), 1059–1072, de Gruyter, Berlin, 1996,
• z Meisters, Gary H. Power-exact, nilpotent, homogeneous matrices. Linear and Multilinear Algebra 35 (1993), no. 3-4, 225–236,
• Introduction. New directions in differential equations and dynamical systems, viii–x, Royal Soc. Edinburgh, Edinburgh, 1991,
• z Meisters, Gary H. Strong nilpotence holds in dimensions up to five only. Linear and Multilinear Algebra 30 (1991), no. 4, 231–255,
• z Parthasarathy, T.; Ravindran, G. Almost N-matrices and linear complementarity. Linear Algebra Appl. 145 (1991), 107–125,
• z Parthasarathy, T.; Ravindran, G. A class of globally univalent differentiable mappings. Arch. Math. (Brno) 26 (1990), no. 2-3, 165–172,
• z Meisters, Gary H. A Jacobian condition for injectivity of differentiable plane maps. Ann. Polon. Math. 51 (1990), 249–254,
• z Lasota, A. Zdzisław Opial—a mathematician (1930–1974). Ann. Polon. Math. 51 (1990), 7–13,
• The Lyapunov theorem: its extensions and applications. Methods of nonconvex analysis (Varenna, 1989), 84–103, Lecture Notes in Math., 1446, Springer, Berlin, 1990,
• Global diffeomorphism question and differential equations. Qualitative theory of differential equations (Szeged, 1988), 465–471, Colloq. Math. Soc. János Bolyai, 53, North-Holland, Amsterdam, 1990,
• z Meisters, Gary H. Solution of the global asymptotic stability Jacobian conjecture for the polynomial case. Analyse mathématique et applications, 373–381, Gauthier-Villars, Montrouge, 1988,
• z Meisters, Gary H. A poly-flow formulation of the Jacobian conjecture. Bull. Polish Acad. Sci. Math. 35 (1987), no. 11-12, 725–731,
• Global asymptotic stability and global univalence on the plane. Proceedings of the Eleventh International Conference on Nonlinear Oscillations (Budapest, 1987), 189–194, János Bolyai Math. Soc., Budapest, 1987,
• Some remarks concerning controllability. Contributions to modern calculus of variations (Bologna, 1985), 184–188, Pitman Res. Notes Math. Ser., 148, Longman Sci. Tech., Harlow, 1987,
• On n-dimensional extensions of Fatou’s lemma. Z. Angew. Math. Phys. 38 (1987), no. 2, 266–272,
• z Aubin, Jean-Pierre; Frankowska, Halina. Controllability of convex processes. SIAM J. Control Optim. 24 (1986), no. 6, 1192–1211,
• z Meisters, Gary H. Global asymptotic stability for plane polynomial flows. Časopis Pěst. Mat. 111 (1986), no. 2, 123–126,
• z Aubin, Jean-Pierre; Frankowska, Halina. Contrôlabilité des processus convexes. (French) [Controllability of convex processes] C. R. Acad. Sci. Paris Sér. I Math. 301 (1985), no. 5, 153–156,
• Decomposability as a substitute for convexity. Multifunctions and integrands (Catania, 1983), 193–205, Lecture Notes in Math., 1091, Springer, Berlin, 1984,
• z Frankowska, Halina. Boundary solutions of differential inclusion. Special issue dedicated to J. P. LaSalle. J. Differential Equations 44 (1982), no. 2, 156–165,
• z Frankowska, Halina. $R$-convexity of the integral of set-valued functions. Contributions to analysis and geometry (Baltimore, Md., 1980), pp. 117–129, Johns Hopkins Univ. Press, Baltimore, Md., 1981,
• Lower semiconductivity of integral functionals. Analysis and control of systems *Differential games of evasion. Differential equations (Proc. Internat. Conf., Uppsala, 1977), pp. 155–161. Sympos. Univ. Upsaliensis Ann. Quingentesimum Celebrantis, No. 7, Almqvist & Wiksell, Stockholm, 1977,
• A characterization of $L\sb{1}$-weak lower semicontinuity of integral functionals. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 25 (1977), no. 2, 135–142,
• Existence theory in optimal control. Control theory and topics in functional analysis. md1.csa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-29)]. (Internat. Sem., Internat. Centre Theoret. Phys., Trieste, 1974), Vol. I, pp. 291–328. Internat. Atomic Energy Agency, Vienna, 1976,
• The achievements of Tadeusz Ważewski in the mathematical theory of optimal control. (Polish) Wiadom. Mat. (2) 20 (1976), no. 1, 66–69,
• z Szarski, J.; Szmydt, Z. Tadeusz Ważewski (1896–1972). (Polish) Wiadom. Mat.,
• Weak lower semicontinuity of integral functionals. Existence theorem issue. J. Optimization Theory Appl. 19 (1976), no. 1, 3–16,
• Existence theory in optimal control problems in the underlying ideas. md1.csa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-29)]. International Conference on Differential Equations (Proc., Univ. Southern California, Los Angeles, Calif., 1974), pp. 612–635. Academic Press, New York, 1975,
• Existence of solutions of non-convex orientor fields. Collection of articles dedicated to Giovanni Sansone on the occasion of his eighty-fifth birthday. Boll. Un. Mat. Ital. (4) 11 (1975), no. 3, suppl., 189–197,
• The characterization of the weak closure of certain sets of integrable functions. Collection of articles dedicated to the memory of Lucien W. Neustadt. SIAM J. Control 12 (1974), 311–318,
• z Kaczyński, H. Existence of solutions of orientor fields with non-convex right-hand side. Collection of articles dedicated to the memory of Tadeusz Ważewski. Ann. Polon. Math. 29 (1974), 61–66,
• z Szarski, J.; Szmydt, Z. Tadeusz Ważewski (1896–1972). Collection of articles dedicated to the memory of Tadeusz Ważewski. Ann. Polon. Math. 29 (1974), 1–13,
• z Węgrzyn, S.; Skowronek, M. Optimization of a sequence of operations at limitations imposed on particular operations. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Tech. 20 (1972), 65–68,
• Convexity in existence theory of optimal solution. Actes du Congrès International des Mathématiciens (Nice, 1970), Tome 3, pp. 187–192. Gauthier-Villars, Paris, 1971,
• z Węgrzyn, Stefan; Skowronek, Marcin. Optimization of sequences of operations under constraints on the individual operations. (Polish) Podstawy Sterowania 1 (1971), 147–151,
• Existence theorems for optimal control problems involving multiple integrals. J. Differential Equations 6 1969 512–526,
• Existence theorems for optimal problems with vector-valued cost function. Trans. Amer. Math. Soc. 136 1969 159–180,
• z Lasota, A. On Cesari’s semicontinuity condition for set valued mappings. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 16 1968 711–716,
• On the range of an unbounded vector-valued measure. Math. Systems Theory 2 1968 251–256,
• O Approximation of set-valued functions by continuous functions. Colloq. Math. 19 1968 285–293,
• z Szegë, G. P.; Cellina, A. On the stability properties of a third order system. Ann. Mat. Pura Appl. (4) 78 1968 91–103,
• Lexicographical order, range of integrals and „bang-bang” principle. 1967 Mathematical Theory of Control (Proc. Conf., Los Angeles, Calif., 1967) pp. 35–45 Academic Press, New York,
• z Klee, Victor. Characterizations of a class of convex sets. Math. Scand 20 1967,
• z Pliś, A. Monotonicity assumption in uniqueness criteria for differential equations. Colloq. Math. 18 1967 43–58,
• On a system of integral inequalities. Colloq. Math. 16 1967 137–139,
• z Lasota, A. On the closedness of the set of trajectories of a control system. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 14 1966 615–621,
• z Lasota, A. An optimal solution of Nicoletti’s boundary value problem. Ann. Polon. Math. 18 1966 131–139,
• Extremal solutions of a control system. J. Differential Equations 2 1966 74–101,
• Contribution to the time optimal control problem. Abh. Deutsch. Akad. Wiss. Berlin Kl. Math. Phys. Tech. 1965 1965 no. 2, 438–446 (1966),
• A note concerning set-valued measurable functions. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 13 1965 317–321,
• A note concerning extremal points of a convex set. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 13 1965 347–351,
• Global phase-portrait of a plane autonomous system. Ann. Inst. Fourier (Grenoble) 14 1964 fasc. 1, 87–97,
• z Mlak, W. Integration of infinite systems of differential inequalities. Ann. Polon. Math. 13 1963 105–112,
• On the global stability of an autonomous system on the plane. Contributions to Differential Equations 1 1963 389–400,
• z Meisters, Gary H. Locally one-to-one mappings and a classical theorem on schlicht functions. Duke Math. J. 30 1963 63–80,
• z Hartman, Philip. On global asymptotic stability of solutions of differential equations. Trans. Amer. Math. Soc. 104 1962 154–178,
• A connection between two certain methods of successive approximations in differential equations. Ann. Polon. Math. 11 1962 237–245,
• On the asymptotic coincidence of sets filled up by integrals of two systems of ordinary differential equations. Ann. Polon. Math. 11 1961 49–74,
• On the existence and uniqueness of solutions of an ordinary differential equation in the case of Banach space. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 8 1960 667–673,
• Remarks concerning criteria for uniqueness of solutions of ordinary differential equations. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astronom. Phys. 8 1960 661–666,
• A simple proof of a certain result of Z. Opial. Ann. Polon. Math. 8 1960 61–63,
• z Opial, Z. Sur une inégalité différentielle. (Italian) Ann. Polon. Math. 7 1960 247–254,
• Estimates of the exponential growth of solutions of a second order ordinary differential equation. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 7 1959 487–494 (unbound insert),
• Periodic solutions of a system of two ordinary differential equations. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 7 1959 137–140,
• Asymptotic behaviour of the solutions of second order differential equations. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 7 1959 319–326 (unbound insert),
• On the characteristic exponents of the second order linear ordinary differential equation. Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 6 1958 573–579,
• Sur un problème de M. G. Sansone lié à la théorie du synchrotrone. (French) Ann. Mat. Pura Appl. (4) 44 1957 317–329,
• On surfaces filled up by asymptotic integrals of a system of ordinary differential equations. Bull. Acad. Polon. Sci. Cl. III. 5 (1957), 935–941, LXXIX,
• z Opial, Z.; Ważewski, T. Sur le problème d’oscillation des intégrales de l’équation y”+g(t)y=0. (French) Bull. Acad. Polon. Sci. Cl. III. 5 (1957), 621–626, LIII,
• Sur certaines propriétés des intégrales de l’équation y’=f(x,y), dont le second membre est doublement périodique. (French) Ann. Polon. Math. 3 (1957), 189–199,
• On the asymptotic behaviour of the solutions of a system of ordinary non-linear differential equations. Bull. Acad. Polon. Sci. Cl. III. 4 (1956), 555–561,
• z Gołąb, S. Contribution à la théorie de la formule simpsonienne des quadratures approchées. (French) Ann. Polon. Math. 1, (1954). 176–183.

---

Oceń: Czesław Olech

---