Andrzej Barański (reżyser)

---

Życiorys

Andrzej Barański jest absolwentem Technikum Budowlanego w Kielcach, a następnie podjął studia na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Ukończył również studia w PWSFTviT w Łodzi, gdzie uzyskał dyplom w 1973 roku.

W początkach lat 60. Barański współpracował ze Studenckim Teatrem Poezji „Step”, pod opieką Tadeusza Różewicza. Przez ten czas napisał dla tej grupy teatralnej około 20 sztuk. Wkrótce potem zdecydował się na dalszą edukację w szkole filmowej. Jego film dyplomowy nosił tytuł „Księżyc”.

Początkowo swoją karierę związał z produkcjami oświatowymi w Wytwórni Filmów Oświatowych, jednak z biegiem czasu, od 1979 roku, zaczął tworzyć również filmy fabularne, poszerzając tym samym swoje doświadczenie oraz repertuar twórczości.

Odznaczenia i wyróżnienia

Andrzej Barański, znany ze swoich wyjątkowych osiągnięć w dziedzinie sztuki filmowej, zdobył liczne uznania i nagrody za swoją działalność. Oto niektóre z nich:

• srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011),
• odznaka „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”,
• honorowy obywatel Pińczowa (2008).

Twórczość

Andrzej Barański jest czołowym polskim reżyserem, który zyskał uznanie dzięki swoim dziełom pełnym głębokiej obsługi tematów związanych z życiem na polskiej prowincji. Jego filmy ujawniają liryczne tony, tworząc jednocześnie przestrzenie do refleksji oraz rozważań filozoficznych.

W twórczości Barańskiego nie brakuje również autobiograficznych wątków, które w sposób intymny rzucają światło na jego osobiste doświadczenia. Reżyser nie boi się także eksplorować poetyki absurdu, co nadaje jego filmom unikalny charakter i pozwala widzom na głębsze zrozumienie zagadnienia ludzkiej egzystencji.

Filmografia

Filmy pełnometrażowe

Andrzej Barański, jako reżyser i scenarzysta, ma na swoim koncie wiele znakomitych filmów pełnometrażowych. Wśród nich znajdują się:

• 1975 – W domu – reżyseria, scenariusz,
• 1979 – Wolne chwile – reżyseria, scenariusz, dialogi,
• 1982 – Niech cię odleci mara – reżyseria, scenariusz, dialogi (na podstawie opowiadania W. Siemińskiego),
• 1984 – Kobieta z prowincji – reżyseria, scenariusz, dialogi (na podstawie powieści W. Siemińskiego),
• 1986 – Lucyna – reżyseria, scenariusz (na podstawie opowiadania J. Stoberskiego),
• 1987 – Tabu – reżyseria, scenariusz (na podstawie powieści T. Mukka),
• 1990 – Kramarz – reżyseria, scenariusz (na podstawie powieści E. Kozieła),
• 1991 – Nad rzeką, której nie ma – reżyseria, scenariusz (na podstawie opowiadania S. Czycza),
• 1992 – Kawalerskie życie na obczyźnie – reżyseria, scenariusz (na podstawie wspomnień J. Wojciechowskiego),
• 1993 – Dwa księżyce – reżyseria, scenariusz (na podstawie powieści M. Kuncewiczowej),
• 1995 – Horror w Wesołych Bagniskach – reżyseria, scenariusz (na podstawie powieści M. Choromańskiego),
• 1996 – Dzień wielkiej ryby – reżyseria, scenariusz (na podstawie opowiadania K. Filipowicza),
• 2000 – Niech gra muzyka – reżyseria, scenariusz,
• 2002 – Wszyscy święci w cyklu Święta polskie – reżyseria, scenariusz,
• 2005 – Parę osób, mały czas – reżyseria, scenariusz (na podstawie wspomnień Dziennik we dwoje J. Stańczakowej),
• 2007 – Braciszek – reżyseria, scenariusz (na podstawie książki Patron maluczkich o. B. Brzuszka),
• 2011 – Księstwo – reżyseria, scenariusz (na podstawie powieści Z. Masternaka).

Etiudy filmowe

W obszarze etiud filmowych, jedne z pierwszych dzieł Barańskiego to:

• 1970 – Kręte ścieżki – reżyseria,
• 1971 – Dzień pracy – reżyseria,
• 1972 – Podanie – reżyseria,
• 1973 – Księżyc – reżyseria, scenariusz.

Filmy krótkometrażowe i dokumentalne

Jego dorobek w kategorii krótkich form filmowych i dokumentów jest równie obszerny. Oto niektóre z jego działań:

• 1976 – Lustro – reżyseria, scenariusz,
• 1976 – Wiersz – reżyseria, scenariusz,
• 1977 – Strumiłło – reżyseria, scenariusz,
• 1978 – Drugi dom – reżyseria, scenariusz,
• 1979 – Megality – reżyseria, scenariusz,
• 1979 – Wypracowanie – reżyseria, scenariusz,
• 1980 – Konstrukcja – reżyseria, scenariusz,
• 1980 – Lexicon 32 – reżyseria, scenariusz,
• 1980 – Na wyjeździe – reżyseria, scenariusz,
• 1981 – Bez tytułu – reżyseria, scenariusz,
• 1981 – Śladami Tadeusza Makowskiego – reżyseria, scenariusz,
• 1982 – Historia żołnierza – reżyseria, scenariusz,
• 1983 – Iluzja w sztuce – reżyseria, scenariusz,
• 1983 – Kabaret – reżyseria, scenariusz,
• 1983 – Miasto – reżyseria, scenariusz,
• 1984 – Armata – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne,
• 1984 – Cudze dzieci – reżyseria, scenariusz,
• 1985 – Potok – reżyseria, scenariusz,
• 1985 – Przemijanie – reżyseria, scenariusz,
• 1985 – Wyrok – reżyseria, scenariusz, oprac. plastyczne,
• 1986 – Edukacja sentymentalna – reżyseria, scenariusz,
• 1987 – Rzeczy – reżyseria, scenariusz,
• 1988 – Biografia – reżyseria, scenariusz,
• 1988 – Wakacje w mieście – reżyseria, scenariusz,
• 1989 – Poczta lotnicza – reżyseria, scenariusz,
• 1990 – Gra w zielone – reżyseria, scenariusz,
• 1990 – Powtórka z zoologii – reżyseria, scenariusz,
• 1997 – Zasłony – reżyseria, scenariusz,
• 1998 – Fotografia jest sztuką trudną (Fotoamator Michał C.) – reżyseria, scenariusz,
• 1999 – Alosza szop, czyli Kram Awdiejewa – reżyseria, scenariusz,
• 2000 – Książki skarg i wniosków – reżyseria, scenariusz,
• 2004 – Pobyt czasowy – reżyseria, scenariusz,
• 2005 – Ryż PRL – reżyseria, scenariusz,
• 2006 – Warzywniak, 360 stopni – reżyseria, scenariusz.

Spektakle Teatru Telewizji

Andrzej Barański, znany z różnorodnych osiągnięć w dziedzinie reżyserii, ma na swoim koncie szereg znaczących spektakli w Teatrze Telewizji. Jego twórczość ukazuje głębokie zrozumienie materiału dramatycznego oraz umiejętność dostosowywania go do formy telewizyjnej.

Poniżej znajduje się lista spektakli, które Barański wyreżyserował oraz zaadaptował:

• 1993 – Muzyka druga – reżyseria,
• 1994 – Siedem pięter – reżyseria, adaptacja,
• 1995 – Kobieta zawiedziona – reżyseria, scenariusz,
• 1995 – Bożena – reżyseria, adaptacja,
• 1997 – Uczone białogłowy – reżyseria, opracowanie tekstu,
• 1999 – Młodość bez młodości – reżyseria, scenariusz,
• 2000 – Moja córeczka – reżyseria, scenariusz,
• 2007 – Jeden dzień – reżyseria, scenariusz,
• 2020 – Badyle – reżyseria, scenariusz,
• 2021 – Stara kobieta wysiaduje – reżyseria, scenariusz.

Wszystkie te dzieła są świadectwem jego twórczej wizji, a także wpływu, jaki wywarł na polską scenę teatralną i telewizyjną.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia Andrzeja Barańskiego w obszarze sztuki filmowej to imponująca lista osiągnięć, świadcząca o jego ogromnym talencie oraz wkładzie w rozwój kultury. W 1964 roku, jako członek zespołu Teatru Studenckiego Politechniki Śląskiej, otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki.

Rok 1972 był wyjątkowo urodzajny w jego karierze. W tym okresie zgarnął wiele prestiżowych nagród na Festiwalu Etiud PWSFTviT w Warszawie. Wyróżnienia obejmowały zarówno nagrody za film Dzień pracy, jak i za Podanie oraz Kręte ścieżki. Otrzymał również Grand Prix oraz nagrodę jury Klubu Krytyki Filmowej SDP za swoje osiągnięcia.

W latach 1977-1980 Barański został doceniony za projekty takie jak W domu oraz Wypracowanie, gdzie jego talent reżyserski został nagrodzony na Międzynarodowym Festiwalu w Oberhausen. Natomiast w 1982 roku film Historia żołnierza zdobył Brązowego Lajkonika, a Śladami Tadeusza Makowskiego przyciągnął uwagę na XII Przeglądzie Filmów o Sztuce w Zakopanem.

W ciągu swojej kariery Barański zdobył liczne nagrody, w tym w 1991 roku za scenariusz do Nad rzeką, której nie ma. Następnie w latach 1993-1994 znalazł się w gronie wyróżnionych za film Dwa księżyce, który zyskał uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą.

Jego osiągnięcia przyczyniły się do nadania mu Medalu Honorowego Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w 1995 roku oraz Złotej Taśmy w 1994. Barański nieprzerwanie od lat 90-tych poszerza swoje filmowe horyzonty, co ukoronowane zostało przyznaniem Platynowych Lwów w 2020 roku na 45. Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni za całokształt twórczości.

Lista nagród Andrzeja Barańskiego uświetnia nie tylko jego karierę jako reżysera, ale także przyczynia się do wzbogacenia polskiej kinematografii poprzez różnorodność tematów i oryginalność przedstawianych historii.

---

Oceń: Andrzej Barański (reżyser)

---