Kościół św. Jana Ewangelisty, znajdujący się w Pińczowie, to niezwykle ciekawa i ważna budowla w tym regionie. Jako kościół farny pw. św. Jana Ewangelisty, jego lokalizacja jest niezwykle centralna, ponieważ usytuowany jest na rogu Rynku, co czyni go widocznym punktem na mapie miasta.
Warto zaznaczyć, że kościół ten wchodzi w skład niegdyś istniejącego zespołu klasztornego oo. paulinów. Obiekt, który pierwotnie miał styl gotycki, przeszedł w XVII wieku znaczną przebudowę, przybierając formę manierystyczną, co nadało mu unikalny charakter.
Należy również pamiętać, że w latach 1551–1586 kościół pełnił funkcję zbór kalwiński, co świadczy o jego wielowiekowej historii oraz znaczeniu nie tylko dla wyznawców, ale także dla kultury regionu.
Historia
Pierwotna świątynia, wzniesiona w stylu gotyckim, na przestrzeni wieków uległa licznym modyfikacjom. Z tego okresu do współczesnych czasów zachowała się kruchta zachodnia, wyróżniająca się sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Na zworniku tegoż sklepienia można dostrzec herb Oleśnickich Dębno.
W XVII wieku kościół przeszedł znaczną przebudowę, przyjmując styl manierystyczny. Szczególną uwagę zwraca zachodnia fasada, która została wzniesiona w 1642 roku i zakończona jest wczesnobarokowym szczytem. Obiekt ma strukturę trzech naw, co nadaje mu układ bazylikowy. Prezbiterium jest zamknięte półkoliście, a także jest nieco węższe i niższe od nawy głównej. Do prezbiterium z północnej strony przylega przybudówka, w której urządzono zakrystię na parterze, oraz dawną bibliotekę i oratorium zakonne na piętrze.
W latach 1720–1723, do południowej nawy dobudowano kaplicę Aniołów. Charakteryzuje się ona kwadratowym kształtem i jest przykryta kopułą z latarnią. W gotyckiej kruchcie można znaleźć późnorenesansowy nagrobek Anny z Łaszczów Juszczykowej oraz jej dzieci, datowany na 1618 rok. Sklepienia zarówno naw, jak i prezbiterium są pokryte dekoracjami stiukowymi, co dodaje im wyjątkowego charakteru.
Wnętrze kościoła zachwyca również późnobarokowym wyposażeniem, w skład którego wchodzi m.in. ołtarz główny oraz dziewięć ołtarzy bocznych, pochodzących z lat czterdziestych XVIII wieku. W prezbiterium znajdują się stalle popaulińskie z XVII wieku, bogato zdobione rzeźbami przedstawiającymi Chrystusa, Maryję oraz apostołów. Organy, które znajdują się w świątyni, zostały wykonane w 1757 roku przez Wojciecha Szyplewskiego z Krakowa.
Przed kościołem znajduje się także barokowa dzwonnica, której budowa miała miejsce w latach 1685–1691. Utrzymano w niej zachowane dzwony gotyckie, w tym jeden z nich został ufundowany przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego.
W drugiej połowie XVI wieku, dzięki Mikołajowi Oleśnickiemu, Pińczów stał się znaczącym ośrodkiem reformacji w Polsce. W roku 1551 paulini byli zmuszeni do opuszczenia miasta. Powrócili do niego dopiero po tym, jak w roku 1586 biskup krakowski Piotr Myszkowski wykupił Pińczów. Warto również wspomnieć, że w kościele pochowany jest Jan Łaski, znany pastor i teolog protestancki, ceniony działacz polskiej reformacji.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 05.01.2016 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Kaplica św. Anny w Pińczowie | Klasztor paulinów w Pińczowie | Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w PińczowieOceń: Kościół św. Jana Ewangelisty w Pińczowie