Zenobiusz Bednarski

---

Życiorys

Pochodzenie i wczesne lata

Zenobiusz Bednarski był synem Michała, który przyszedł na świat 21 września 1896 roku i odszedł 4 lutego 1934 roku, oraz Antoniny z Zielińskich, urodzonej 13 stycznia 1900 roku, a zmarłej 11 kwietnia 1989 roku. Miał rodzeństwo: brata Henryka Kazimierza, który urodził się 9 grudnia 1926 roku i zmarł w wieku zaledwie dwóch miesięcy, oraz siostrę Martę Antoninę, która przyszła na świat 16 marca 1928 roku, by życie zakończyć 27 marca tego samego roku. Zenobiusz spędził swoje dzieciństwo w Pińczowie, gdzie ukończył szkołę podstawową. Następnie rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja, którą po roku kontynuował w Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza w Augustowie. W tej placówce znalazł się po tragicznej śmierci ojca, a jego wychowaniem zajął się stryj Kazimierz Bednarski, urzędnik państwowy, który został aresztowany 26 lutego 1940 roku w Augustowie i zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach.

II Wona Światowa

Gdy wybuchła II wojna światowa, Zenobiusz przebywał w Pińczowie. W tym trudnym czasie brał udział w tajnych kompletach edukacyjnych oraz pracował jako robotnik melioracyjny. W lipcu 1943 roku został zmuszony do pracy w kamieniołomach marmuru w Rykoszynie, gdzie po krótkim czasie oboz przeżył atak oddziału Armii Krajowej. Poza tym, w ramach robót, zajmował się różnymi pracami, takimi jak wymiana szyn kolejowych oraz instalacja linii telefonicznych w rejonie Kielc. Jednak w lipcu 1944 roku udało mu się uciec z obozu kieleckiego, ale już jesienią ponownie został zmobilizowany do robót, w tym do wykopów rowów i budowy bunkrów oraz innych wojskowych umocnień w okolicy Pińczowa.

Studia lekarskie i działalność zawodowa

Po zakończeniu działań wojennych, w lutym 1945 roku Zenobiusz wznowił przerwane nauki i w czerwcu 1946 roku zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja w Pińczowie. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Lekarskiej w Gdańsku, która wkrótce przekształciła się w Akademię Medyczną. Ukończył te studia z dyplomem lekarza, który otrzymał 5 kwietnia 1952 roku. Po nieudanych próbach zatrudnienia w Klinice Chorób Zakaźnych swojego uniwersytetu, został skierowany do Państwowego Sanatorium Przeciwgruźliczego w Prabutach, gdzie rozpoczął pracę na podstawie nakazu pracy nr 299, wydanego 29 maja 1952 roku. W sanatorium pracował na oddziale III, który był kierowany przez doktora S. Galubę, od 1 lipca 1952 do września 1953 roku. Jesienią 1953 roku przeniósł się do Olsztyna, gdzie rozpoczął pracę w Ośrodku Zdrowia, który mieścił się w Starym Ratuszu, a od stycznia 1954 w Centralnej Wojewódzkiej Przychodni Przeciwgruźliczej. Zainicjował tam szczepienia noworodków przeciwko gruźlicy metoda BCG, które zyskały uznanie dzięki jego badaniom opublikowanym w artykule zatytułowanym „Śródskórne szczepienia BCG noworodków metodą dwupunktową” (wspólnie z Cz. Zaworskim i A. Krzyszkowską). W 1956 roku uzyskał specjalizację I stopnia, a w 1958 roku II stopnia w dziedzinie ftyzjatrii.

Pełnione funkcje i obejmowane stanowiska

W lipcu 1957 roku Zenobiusz objął stanowisko ordynatora, a od stycznia 1959 roku ordynatora II Oddziału w Państwowym Sanatorium Przeciwgruźliczym w Olsztynie, które w 1970 roku zmieniło nazwę na Szpital Specjalistyczny Zespołu Gruźlicy i Chorób Płuc. W latach 1961-1969 kierował działem rehabilitacji Wojewódzkiej Przychodni Przeciwgruźliczej. W 1956 roku zorganizował i kierował przez dziewięć lat Półsanatorium Akademickiego dla chorych na gruźlicę studentów Wyższej Szkoły Rolniczej. Od 1958 roku pełnił również rolę biegłego sądowego Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie.

W Olsztynie zainicjował innowacyjne badania w zakresie bronchoskopii (1957), cienkoigłowej biopsji płuc (1970), jak również badania cytologiczne na podstawie odcisków z wycinków oskrzelowych (1977). Był również kluczowym koordynatorem badań dotyczących leczenia nowo wykrytej gruźlicy płuc w regionie olsztyńskim, współpracując z zespołem profesora Mariana Zierskiego z II Kliniki Gruźlicy i Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy oraz Ośrodkiem Badań w Łodzi. W zakresie chirurgii płuc i nowotworów oskrzeli współpracował z profesorem Stanisławem Mlekodajem z gdańskiej Akademii Medycznej. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał 15 maja 1975 roku na Akademii Medycznej w Gdańsku, prezentując rozprawę „Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802–1889”, pod opieką promotora profesora Tadeusza Bilikiewicza.

Ostatnie lata

W czerwcu 1991 roku Zenobiusz przeszedł na emeryturę, jednak pracował na pół etatu do czerwca 1996 roku. W latach 1992-2002 redagował „Biuletyn Lekarski”, który był oficjalnym organem Okręgowej Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej w Olsztynie. Od 1993 roku pełnił również obowiązki sekretarza redakcji „Rocznika Medycznego”, periodyku naukowego dedykowanego środowisku lekarskiemu Warmii i Mazur. Zenobiusz Bednarski zmarł 29 września 2014 roku w Gdańsku. Jego ostatnie miejsce spoczynku to cmentarz katolicki w Sopocie, gdzie został pochowany 3 października 2014 roku.

Życie prywatne

Zenobiusz Bednarski prowadził życie rodzinne, które było dla niego bardzo ważne. Był żonaty z Lidią Jadwigą Wilamowską, urodzoną w 1928 roku, która pracowała jako nauczycielka geografii w liceum w Olsztynie. Para doczekała się trzech córek.

Ich najstarsza córka, Ewa, przyszła na świat w 1954 roku i ukończyła Wydział Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Druga z córek, Hanna, urodziła się w 1955 roku i została lekarzem pediatrą. Natomiast Iwona, ich najmłodsza córka, przyszła na świat w 1959 roku i uzyskała tytuł doktora nauk medycznych, pracując jako anestezjolog.

Publikacje

Do 1995 roku Zenobiusz Bednarski ogłosił 204 publikacje, które dotyczą zarówno problematyki gruźlicy oraz chorób płuc, jak i historii medycyny. Wśród jego prac medycznych znajduje się wiele cennych artykułów, takich jak Zapalenie płuc wywołane przez pałeczki Klebsiella pneumoniae powikłane wysiękowym zapaleniem osierdzia (1977) oraz Ciała obce w drzewie tchawiczo-oskrzelowym ludzi dorosłych (1990). Oba te dzieła zostały wyróżnione przez Oddział Olsztyński Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

Wracając do historii medycyny, Bednarski opublikował m.in. Bibliografię prac lekarzy Warmii i Mazur za lata 1975–1992 (1992) oraz słowniki biograficzne Lekarze Warmii i Mazur 1945–1995 (1997) i Lekarze Warmii i Mazur 1945–1999 (1999). W swoim dorobku zawarł również kilka rozpraw dotyczących relacji Polaków z uniwersytetem w Dorpacie. Jego prace obejmują m.in. tekst Egzamin wstępny na uniwersytet w Dorpacie przed 120 laty na podstawie listów Stanisława Janikowskiego, a także Historię powstania, sylwetki założycieli i członków zarządu Towarzystwa byłych Wychowanków Cesarskiego Uniwersytetu Juriewskiego (dawnego Dorpackiego) w Warszawie.

Wśród jego badań znalazły się również prace takie jak Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802–1889 (rozprawa doktorska, wydana przez Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie w 2002), Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpacko-Jurjewskiego w latach 1889–1918 oraz Estońskiego Uniwersytetu Narodowego w latach 1919–1940 (2005). Wspólnie z córkami, Iwoną oraz Hanną, stworzył również opracowanie Polscy medycy, dentyści, farmaceuci, pielęgniarki i położne na uniwersytetach bejruckich w latach 1941–1952 (Olsztyn 2010).

Ponadto, na łamach „Rocznika Medycznego”, Bednarski podzielił się swoimi wspomnieniami w artykule Moje życie po otrzymaniu nakazu pracy (1996, tom IV). Z kolei w 2016 roku na rynek trafiła książka „Chciałbym Ci o tym opowiedzieć”, która zawiera wspomnienia doktora Zenobiusza Bednarskiego oraz została opracowana przez jego córkę, Iwonę Bednarską-Żytko.

Ordery i odznaczenia

Zenobiusz Bednarski, wyróżniony licznymi odznaczeniami, zyskał szacunek wśród wielu pokoleń dzięki swojej pracy i oddaniu. Poniżej przedstawiono listę zaszczytów, które otrzymał w ciągu swojej kariery:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 26 marca 1986 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany 26 czerwca 1969 roku,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, nadany 22 lipca 1984 roku,
• Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”, przyznana w 1974 roku,
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur”, przyznana w 1977 roku,
• Odznaka Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumologicznego II stopnia, przyznana w 1979 roku,
• Odznaka „Zasłużony Lekarz Warmii i Mazur”, otrzymana w 2005 roku.

---

Oceń: Zenobiusz Bednarski

---