Stanisław Skurczyński

Po ukończeniu progimnazjum w Pińczowie, rozpoczął studia teologiczne w seminarium duchownym w Kielcach. Po uzyskaniu święceń 29 marca 1914 roku, pracował jako wikariusz w miejscowościach takich jak Gnojno, Wawrzeńczyce i Niwka. W 1920 roku objął stanowisko proboszcza, kolejno w Korytnicy, Brzegach, a najdłużej, przez 29 lat, w Gnojnie k. Chmielnika. Po przejściu na emeryturę w 1963 roku osiedlił się w Bogucicach oraz Chełmcach, a ostatnie miesiące życia spędził w Pińczowie.

Skurczyński był aktywnym badaczem archeologicznym, współpracując z władzami konserwatorskimi i instytucjami muzealnymi. W roku 1929 został mianowany przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie oficjalnym delegatem na terenach powiatów włoszczowskiego, kieleckiego i jędrzejowskiego. Podczas swojej działalności odkrył wiele cennych stanowisk archeologicznych w ponad stu lokalizacjach w Kielecczyźnie.

Do jego najważniejszych osiągnięć należy zaliczyć odkrycia z okresu wpływów rzymskich, w tym tzw. „grób książęcy” ze Stawian, bogato wyposażony i mogący być podziwiany w Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Warto również wspomnieć o grobach kowali w Szańcu i Korytnicy, z których drugi z nich zachował niemal pełne wyposażenie. Skurczyński odkrył także dużą ilość cmentarzysk kultury łużyckiej oraz grodzisko w Gnojnie.

W czasie swojej pracy przygotował także prywatny pokaz archeologiczny, który szeroko obrazował kulturę starożytnych mieszkańców Ponidzia. Przeprowadzał wykłady na temat znaczenia zabytków archeologicznych oraz ich ochrony.

Był autorem licznych publikacji, w tym obszernym artykule „Archeolog na probostwie”, opublikowanym w „Pamiętniku Kieleckim” (Kielce 1947, s. 9–40), a także późniejszych prac w „Dawnej Kulturze” i „Z otchłani wieków”. Jako członek Polskiego Towarzystwa Archeologicznego aktywnie uczestniczył w życiu naukowym.

W latach sześćdziesiątych przekazał ponad sto tysięcy zabytków Muzeum Świętokrzyskiemu w Kielcach, obecnie Muzeum Narodowe w Kielcach, a także placówkom w Szydłowie i Pińczowie. Stanisław Skurczyński odszedł na zawsze, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo.

W 2008 roku ukazała się książka autorstwa Andrzeja Matogi zatytułowana „Archeolog na probostwie. Ksiądz Stanisław Skurczyński (1892-1972)”, która doczekała się pozytywnych recenzji. Prof. Jan Chochorowski, długoletni dyrektor Instytutu Archeologii UJ, podkreślił w recenzji, że „opracowanie należy do dzieł wybitnie oryginalnych, niemających w zasadzie precedensu w polskiej archeologii [...]”.